Bir sınıftaki öğrencileri bir deney için iki gruba ayırıyorlar. Araştırmanın amacı çocuklara karşı takınılan tavrın onların davranışları, akademik başarıları, kendilik algıları, özgüvenleri üzerinde nasıl bir etkisi olacağını görmek. Deney kapsamında bu iki gruptan bir tanesiyle çok ilgilenirken, bu grubun emekleri övülürken, soruları ne kadar güzel çözdüklerinin altı çizilirken, öğrenciler cesaretlendirilirken diğer grupla bunların hiçbiri yapılmıyor. Deneyin sonunda ilk gruptaki çocukların gerçekten daha başarılı oldukları, kendilerine daha fazla güvendikleri, daha motive oldukları gözlemleniyor.
Bunu ırkçılık üzerinden çalışan Jane Elliott da aynı şekilde bir sınıftaki öğrencileri ikiye ayırıyor. Onun da amacı aynı; önyargıların, çocuklara aktarılanların nasıl etkileri olacağını gözlemlemek. Elliott deneyi göz rengi üzerinden tasarlıyor: Mavi gözlü öğrencilere kahverengi gözlülerden üstün olduklarını, birtakım önceliklere sahip olduklarını söylüyor ve iki grubun birbiriyle çok iletişimde olmamasını ama mavi gözlülerin kahverengi gözlülerin olumsuz özelliklerini belirtebileceklerini söylüyor. Bu tutumların çocuklar üzerindeki etkisi çok kısa süre sonra ortaya çıkıyor: Mavi gözlüler akademik olarak daha başarılı oluyorlar, kendilerine güvenleri daha yüksek oluyor ve kahverengi gözlülere zorbalık etmeye başlıyorlar.
İşin ilginç yanı, sonra bu iki grubun rolleri değiştirildiğinde yine aynı şeyler görülüyor: Bu sefer kahverengi gözlülerin akademik başarılarında, özgüvenlerinde ve zorbalık davranışlarında artış oluyor.
Kişinin davranışı, kendisi ve ötekiyle ilgili algısı içinde bulunduğu ortamdan, ona söylenenlerden çok etkilenir.
Bu deney bilinçli yapılan bir çalışma ve çok çarpıcı sonuçları var. Peki bilinçli olarak ya da olmayarak çocuklara neler aktarılıyor, neler söyleniyor acaba?
Bu deney çocuklarla yapılmış ancak bunların insan doğasına dair olduğunu düşünecek olursak, anne-babalarla ilgili de benzer şeyleri düşünebilir ve şu önemli soruları sorabiliriz: Zaten zor bir deneyimden geçen anne-babalara etraftan neler söyleniyor, anne-babalar nasıl önyargılarla karşılaşıyor, etraftakilerin gözünde hangi rollere sokuluyorlar acaba?
Fotoğraf, Alexander Ant, Unsplash.