Bunlar ve bunlar gibi sorulara insan zihnini araştırırken birtakım açıklamalar bulmak mümkün. Burada en kısa şekilde, herkesin bir iç dünyasının olduğu ve bu dünyada çeşitli roller olduğu şeklinde bir cevap verilebilir. Yanlış olmaz, ama kısa olur.
İnsanın evrimde sıçraması, çok daha komplike bir zihin yapılanmasına sahip olmasıyla, düşünce süreçlerini de oluşturan dilin gelişmesiyle, konuşmaya başlamasıyla, artık bir bilinçdışının olmasıyla gerçekleşti. İç zamirlerimizin olması evrimsel süreçte bizi insan yapan en önemli unsurlardan biri. Bunu bir kenara yazalım, doğamız böyle.
İç dünya, yaşanan deneyimlerin içe nasıl alındığına bağlı olarak doğum anından itibaren oluşmaya başlar. Bir başkasına ait roller, imgeler içe alınır. Dışarıda bir dış gerçeklik vardır, o ortama doğulur ve zamanla içeride o dış gerçekliğin bir temsili oluşur: “Bir çocuk dünyaya yerleştikçe, dünya da çocuğa yerleşir”. Zamanla bir ‘öteki’ algısı ve bir ‘kendilik’ algısı oluşur.
Aynı zamanda herkesin içinde çocuksu arzuları, dürtüleri barındıran bir kısım vardır ve zamanla iç dünya ile dış dünya arasında uyum sağlamaya çalışan bir kısım ile ahlaki değerlerin, doğruların, yanlışların yer aldığı başka bir kısım daha gelişir. Bunlar da birbiri ile ilişkidedir ve kişinin dünyayı algılayışını, yaşayışını etkilerler.
Herkesin içinde bir ‘temsil’, bir ‘tiyatro piyesi’ oynanmaktadır sanki ve sahnede birçok oyuncu vardır. Peki, ‘ben’ dediğimizde ne kastederiz o zaman?
‘Kendimizi tanımak’, içeride oluşan bu dünyayı, içe yerleşen ilişkileri ve bu tiyatro sahnesindeki aktif rolleri anlamak demektir aslında. ‘Ben’ hepsinin bir birleşimi, bir karışımıdır.
Dışarıda olan ile içeride oluşanın ne kadar örtüştüğü kişiden kişiye değişir. İçeride zamanla bir denge kurulur, genelde bu denge kişinin normali olur ve o dengeyi bozmamak için, tanıdık bir oyunu oynamaya devam etmek için elden gelen yapılır. Bir yandan da, iç oyundaki rollerin kökleri çocuklukta atılsa da, bu kökler zamanla sağlamlaşsa da, iç dünya dinamiktir, yetişkinlikteki yaşantılardan da etkilenir ve değişikliğe açıktır.
Fotoğraf, Annie Spratt, Unsplash.